Wrota piekieł...Chlebnicka 11

schematyzmu myślowego. W zasadzie właściwsze byłoby pytanie, co powoduje i jak to się dzieje, że zostaje się "moherem" w sensie ciasnoty umysłowej.
Truizmem jest stwierdzenie, że mózg nie jest w stanie dogłębnie analizować wszystkiego i że nie każda decyzja musi być podejmowana racjonalnie w oparciu o wnioski płynące z głębokiej analizy. Gdyby tak się działo zastygli byśmy w stuporze nieprzerwanej analizy wszystkich docierających do nas bodźców i informacji przekazywanych przez zmysły. Dobrze, że tych zmysłów mamy mniej lub słabsze niż niektóre zwierzęta.
Mózg upraszcza sobie robotę jak może, syntetyzuje, tworzy wzory, schematy zachowań i ocen w standardowych sytuacjach. I to pozwala nam radzić sobie w wielu sytuacjach.
Ale gdy pojawia się sytuacja nie standardowa, ten mechanizm przynosi nam porażkę.
W odniesieniu do postaw i ocen moralnych to było dobre, gdy żyło się w zamkniętym kręgu kulturowym, grupie środowiskowej gdzie systemy wartości i wzorce zachowań, ba nawet wyglądu były ściśle zdefiniowane. I gdy odrębne światy się nie przenikały.
A globalizacja płata nam figle. Indywidualizacja postaw, poglądów, zachowań, ubiorów powoduje, że nie poruszamy się w ciasnej grupie wypracowanych schematów. Nie nadążamy z wyrabianiem sobie schematów do każdego zjawiska i sytuacji, z którymi mamy do czynienia.
Mądrym podejściem w takiej sytuacji jest wyrobienie sobie wzorca postępowania nie schematycznie w sytuacjach dla nas nowych, zaskakujących lub "rozwojowych". I to częściej sprawdza się w stosunku do ludzi i ich poglądów niż do "materii nieożywionej". Materia tak bardzo nas na codzień nie zaskoczy jak potrafi to zrobić wiele osób, nawet takich, które znamy i może udało się je dopasować już pod któryś z "naszych schematów". Empatia też bardzo pomaga.
A ludzie na szczęście się zmieniają, rozwijają, próbują nowych postaw pod wpływem nowych informacji, które do nich docierają. Takiego zalewu informacji a co za tym idzie takiej możliwości nauki i zmian pod ich wpływem, jak w obecnych czasach jeszcze nie mieliśmy.
Wydaje się, że można by tu spróbować zastosować zasadę Pareto i przyjąć, że te 20% ludzi jest zdolne do zmian myślenia, postaw i akceptacji odmienności. Odmienny świat nie jest przez nich postrzegany, jako zagrożenie a raczej, jako możliwość poznania, rozwoju, wartościowania. Są w stanie zaakceptować, że czegoś nie rozumieją, że nie potrafią się czegoś nauczyć. Akceptują innych ludzi takimi, jakimi oni są. I zachowują przy tym własne poczucie wartości.
Gdyby iść dalej tym tropem to 80% raczej za tym nie nadąży. I tego nie zrozumie. Odmienności postaw i systemów wartości nie zaakceptuje. Na siłę szeroki i bogaty świat, będzie próbowało zmieścić w skończonym zbiorze ugruntowanych schematów. Inaczej świat stanowiłby dla nich i dla ich poczucia własnej wartości i tożsamości zagrożenie. Łatwiej coś zanegować, odrzucić i zwalczać.
A że z wiekiem mózg zwalnia, trudniej mu analizować otoczenie i środowisko a co za tym idzie częściej odwołuje się do wypracowanych schematów to naturalna kolej rzeczy. Do tego z wiekiem nasilający się radykalizm postaw i poglądów wprost wypływa z tych samych powodów. Stąd radykalne postawy częściej wydaje się, że można obserwować u starszych ludzi.
Czy trudno się wobec tego dziwić, że tak wielu mamy naprawiaczy świata, ludzi za wszelką cenę dążących i głoszących poprawność polityczną, wyznawców jedynie słusznej wiary lub idei? I to w każdej niemal płaszczyźnie.
I nie tylko o mohery tutaj chodzi.
Ostatnio np. słuchałem wywiadu ze znaną panią psycholog zajmującą się terapią rodzin, która przez całą rozmowę, odruchowo kontekst "ofiara" wiązała z pierwiastkiem żeńskim a kontekst "oprawca" z męskim. Reporter, także kobieta zwracała jej kilkakrotnie uwagę, że jest to nadużycie. Pani psycholog przepraszała, przyznawała rację, przez chwilę była OK, ale po pewnym czasie schematyzm wracał. Jaką w takim razie terapię rodzinną ta pani uprawia?
A czymże są nasze poglądy na temat kobiet lub mężczyzn? Bo zupa była za słona! I wiele innych w obie strony.
Mój brat lata temu jeszcze w RFN miał wypadek na rowerze. Leżał połamany a tzw. dobrzy obywatele omijali go i szli dalej. Od nich spodziewał się pomocy. Kto mu pomógł? Punk z ogromnym irokezem na głowie. Od niego spodziewał się wszystkiego tylko nie pomocy. A tenże punk niepytany, nieproszony zajął się nim od ręki. Czy to nie daje do myślenia?
Istotne pytanie na koniec to o pierwiastki pre-moheryzmu we mnie samym. Czy mam (pewnie tak i to nie mało)? Czy je zauważę? Czy uda mi się wznieść ponad ograniczenia własnej ciasnoty umysłowej? Czy to będzie bolało?
Czerwone wrota piekieł tylko czekają, żeby się uchylić i mnie wpuścić. Tam pewnie poczułbym się jak w domu, tak wielu już tam jest. Całe to przysłowiowe "polskie piekło"!